Bitwa pod Vitorią
| Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii | |||
 Książę Wellington dowodzący wojskami pod Vitorią (mal. Thomas Jones Barker) | |||
| Czas |
21 czerwca 1813 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium |
północna Hiszpania | ||
| Wynik |
zwycięstwo brytyjsko-hiszpańsko-portugalskie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Hiszpanii  | |||
Położenie na mapie Kraju Basków  | |||
| 42°51′00″N 2°41′00″W/42,850000 -2,683333 | |||
Bitwa pod Vitorią – starcie zbrojne, które miało miejsce 21 czerwca 1813 r. pomiędzy koalicyjnymi wojskami angielsko-portugalsko-hiszpańskimi w sile 75 tys. ludzi pod dowództwem księcia Wellingtona i armią 57 tys. Francuzów pod wodzą marszałka Jourdana. Bitwa zakończyła się porażką Francuzów, którzy opuścili pole bitwy pozostawiając znaczne ilości sprzętu oraz 151 dział.
Tło wydarzenia
[edytuj | edytuj kod]W lipcu 1812 r. po bitwie pod Salamanką Francuzi ewakuowali się z Madrytu. Po wycofaniu się Francuzów stolicę Hiszpanii zajęła w dniu 12 sierpnia 1812 r. armia Wellingtona, który zostawił trzy dywizje w mieście, natomiast z resztą sił pomaszerował w kierunku północnym do oddalonego o ok. 200 km Burgos. Wellington nie docenił jednak sił nieprzyjaciela w Burgos, co zmusiło go do przerwania oblężenia miasta w dniu 21 października, a następnie wycofania się. Dnia 31 października Wellington wycofał się także z Madrytu, po czym skierował się przez Salamankę w kierunku Ciudad Rodrigo w pobliżu granicy portugalskiej. Chciał tym manewrem uniknąć odcięcia swoich ludzi przez armię francuską na północnym i południowym wschodzie kraju. Zimę wódz brytyjski wykorzystał na reorganizację i szkolenie armii. Również Napoleon wycofał wielu żołnierzy z Hiszpanii celem uzupełnienia swoich sił po stratach poniesionych w kampanii rosyjskiej.
Działania poprzedzające
[edytuj | edytuj kod]Wiosną 1813 roku Wellington wyruszył na czele swoich oddziałów z północnej Portugalii do Hiszpanii. Zamiarem Brytyjczyków było uderzenie z flanki na armię francuską marszałka Jourdana. Francuzi stacjonowali w tym czasie nad Duero i Tagiem. Chcąc uniknąć odcięcia przez siły Wellingtona drogi odwrotu ku Francji, wycofali się do Burgos, ścigani przez armię Wellingtona.
Bitwa
[edytuj | edytuj kod]Dnia 21 czerwca 1813 roku doszło do starcia obu armii pod Vitorią, nad rzeką Zadorra w kraju Basków. Wellington uderzył na Francuzów trzema kolumnami. Po krótkiej, ale gwałtownej walce 3 dywizja pod dowództwem gen. Thomasa Pictona przełamała centralny czworobok Francuzów. W złożonych przeważnie z kiepskiego, nieostrzelanego żołnierza, oddziałach Jourdana wybuchła panika, która zamieniła się w paniczną ucieczkę. Zginęło i zostało rannych blisko 8 tysięcy Francuzów. 2 tysiące dostało się do niewoli. Po stronie brytyjskiej straty wyniosły 5180 zabitych i rannych. Brytyjczycy zdobyli dodatkowo 151 dział, 415 wozów amunicyjnych i ogromny tabor. Bitwa zakończyła panowanie Napoleona w Hiszpanii.
Brytyjczycy nie podjęli pościgu za uciekającymi Francuzami zadowalając się rabowaniem taboru. Znajdowały się w nim wielkie ilości dóbr zrabowanych przez Francuzów w Hiszpanii. Wartość zdobytego łupu szacowana jest na kwotę 150 mln euro. Wellington, niezwykle poruszony brakiem dyscypliny wśród swych wojsk, w notatce z pola bitwy określił ich mianem szumowin. Po przywróceniu porządku w armii Brytyjczycy jeszcze w grudniu 1813 roku zdobyli San Sebastián i Pampelunę. Następnie wkroczyli na ziemie francuskie, gdzie zamierzali przezimować.
Zwycięstwu pod Vitorią jeden ze swoich utworów (symfonię op. 91 – Wellingtons Sieg, znaną także jako Schlacht von Vitoria) poświęcił Ludwig van Beethoven.
Wśród łupów bitewnych znalazła się buława marszałkowska Jourdana, którą Wellington posłał do Londynu, w darze dla księcia regenta (późniejszego Jerzego IV); odwrotną pocztą otrzymał nominację na stopień feldmarszałka.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ian Fletcher: Vitoria 1813: Wellington Sweeps the French from Spain. New York: Praeger Publishers, 2005. ISBN 0-275-98616-0.
- David Gates: The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. London: Pimlico, 2002. ISBN 0-7126-9730-6.
- Michael Glover: The Peninsular War 1807–1814. London: Penguin, 2001. ISBN 0-141-39041-7.
- Bryan Perrett: The Battle Book: Crucial Conflicts in History from 1469 BC to the Present. London: Arms and Armour, 1993. ISBN 1-85409-125-5.